Аймақтық стандарттар жүйесіне біздің аймақтар қаншалықты сәйкес келеді?

Өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес Атырау облысы өмір сүру сапасы салыстырмалы түрде төмен өңірлердің бірі болып табылады. Объектілермен және көрсетілетін қызметтермен (игіліктермен) қамтамасыз ету деңгейі орташа республикалық деңгейден 4,2% төмен және небәрі 51,5% құрайды. Бұл республика бойынша 18-орын. Өңірдің мықты позициялары инженерлік инфрақұрылым объектілерімен (су бұруды қоспағанда), сондай-ақ бос уақыт, демалыс объектілерімен қамтамасыз етудің салыстырмалы түрде жоғары деңгейімен негізделген.

Білім беру саласында объектілермен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету деңгейі - 95,1% құрайды. Мектеппен (94,7%) және балабақшамен (92,8%) жағдай өте жақсы. Облыста мектепке дейінгі мекемелер желісі 326 ұйымнан тұрады, бұл ретте 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту 80,6% – (республика бойынша - 81,8%) құрайды, ал балабақшаларда орын алуға кезекте тұрған балалар саны 218 адамды құрайды.

Өңірде үш ауысымды оқытатын мектептердің болуы орта білім беру объектілерінің тапшылығы туралы айтады. Олардың саны - 11 бірлік. Оқушы орындарының тапшылығы 16 997 бірлікті құрайды.

Атырау қаласында үш ауысымды оқыту мәселесін шешу мақсатында «жайлы мектеп» ұлттық пилоттық жобасы аясында 2023-2025 жылдары 12400 орындық 12 мектеп салынады. Осы жылы барлығы 12 000 орынға арналған 5 жаңа мектеп, 1 мектеп қосымша пайдалануға берілді.

Денсаулық сақтау саласында объектілермен қамтамасыз ету небәрі 69,5% құрайды және бұл салада қала-ауыл бөлінісінде диспропорциялар айқын көрінеді. Мәселен, егер қалаларда медициналық объектілермен қамтамасыз ету 100% құраса, ауылдарда - 68,9% құрайды. «2025 жылға дейін ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» кешенді жоспары мен ұлттық жобасы шеңберінде облыста жаңа үлгілік жоба бойынша 30-ға жуық заманауи медициналық объектілер салынады, бұл денсаулық сақтау объектілерінің инфрақұрылымы мен жарақтандырылуын, жоғары технологиялық медициналық қызметтердің қолжетімділігін арттыруға және дамытуға мүмкіндік береді.

Мәдениет және спорт саласында объектілермен қамтамасыз ету деңгейі орта есеппен 92,3% құрайды: кітапхана – 94,6%, дене шынықтыру-сауықтыру кешені – 90,1%, мәдени-демалыс ұйымы – 83,8%, музей – 95,4%.

Атырау облысының мәдениет және өнер саласы жүйесі 252 мекемеден тұрады (1 театр, 2 концерттік ұйым,143 кітапхана, 82 клубтық мекеме, 14 мұражай, 1 халық шығармашылығы орталығы, 1 тарихи-мәдени мұраны зерттеу орталығы).

Мәдениет және спорт саласындағы өңірдің негізгі проблемалары апаттылықпен және бірқатар объектілердің тозуымен байланысты. Облыстағы жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша 36 кітапхана мен 9 музей апатты жағдайда тұр, мәдени-спорт ұйымдарының 15 объектісі күрделі жөндеуді қажет етеді. Құрылыс қажеттілігі 87 мәдени-спорттық объектіні құрайды.

Өңірде су бұруды қоспағанда, инженерлік инфрақұрылым салыстырмалы түрде жақсы дамып келеді. Облыстың елді мекендерін орталық сумен қамтамасыз ету орта есеппен 99,4%, орталықтандырылған газбен жабдықтау – 96,7%, электрмен жабдықтау – 93,2% құрайды.

Өңірдің әлсіз тұсы - көлік және жол инфрақұрылымдарының жай-күйі. 2023 жылы Атырау облысында республикалық маңызы бар жол желілерін дамытуға және реконструкциялауға 36 млрд теңге бөлінді. 2023 жылдың соңына дейін 277 шақырым жолға қауіпсіз қозғалыс қамтамасыз етіледі, құрылысты толық аяқтау келесі жылға жоспарланып отыр.

Жол және көлік инфрақұрылымында жергілікті жолдармен қатар елді мекендердегі жолдармен, көшелерді жарықтандырумен және қоғамдық көліктердің жұмысымен байланысты проблемалар бар. Мәселен, елді мекендерді жолдармен қамтамасыз ету деңгейі 73,3%, көшелерді жарықтандыру – 72,7% құрайды. Өңірде қоғамдық көлікпен қамтамасыз ету небәрі 71,5% құрайды. Мәселелер автобустардың жетіспеушілігі мен сапасына, сондай-ақ жүргізушілердің жетіспеушілігіне байланысты.

Елді мекендердің жай-күйі мен әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылым объектілерімен қамтамасыз етілуін толыққанды талдау үшін объективті бағалаумен қатар субъективті бағалауды қолдануға болады, яғни халықтың пікірін ескеруге болады. Ақпарат көзі ретінде «Экономикалық зерттеулер институты» АҚ сарапшылары Азия даму банкімен бірлесіп жүргізген 2022 жылғы Қазақстан өңірлеріндегі қала және ауыл тұрғындарының әл-ауқатын қабылдауын жалпыұлттық зерттеу болды.

Зерттеу нәтижелеріне сәйкес өңірдің тұрғындары инженерлік-көліктік инфрақұрылымды орташа республикалық деңгейден төмен бағалайды. Әсіресе, Атырау облысының тұрғындары жол, көлік инфрақұрылымдары және су бұру (кәріз) бойынша қызметтерді төмен бағалайды (4-тен 2,67 балдан аспайды).

Әлеуметтік инфрақұрылымды бағалауда Атырау облысының тұрғындары жартысынан көбі Денсаулық сақтау қызметтерінің сапасына қанағаттанбағанын көрсетті, ал өңірдегі ауруханалардың жеткіліктілігі тұрғындардың жартысынан азын (44,4%) атап өтті. Білім беру саласында халықтың көп бөлігі білім беру объектілерінің санына қанағаттанады, бірақ тұрғындардың 1/3 бөлігінен астамы өңірде балабақшалар мен мектептер жеткіліксіз деп санайды.

Бағалау қорытындысы бойынша қамтамасыз ету деңгейі 80% жоғары 3 елді мекен ғана көрсетті: халық саны 401,6 мың адам Атырау қ. (89,6%), халқы 9,5 мың адам Аққыстау а.о. (85,8%), 10,8 мың адам халқы бар Махамбет а.о. Махамбет а. (84,9%).

Ауылдық округтер орталықтарының ішінде 12,8 мың адамнан тұратын Томарлы ауылында СӨЖ объектілерімен ең көп қамтылуға (66,4%) қол жеткізілді.

59 ауылдық елді мекенде және Құлсары қаласында инфрақұрылым объектілерімен қамтамасыз етудің орташа деңгейі (50-80%) атап өтілді. Осы ауылдық елді мекендердің 25-і тірек мәртебесіне ие, оларда 171,9 мың адам тұрады.