ДЭФ-тің 2030 жылға қарай триллион ағаш отырғызу бастамасы

Көптеген заманауи экономикалық модельдер табиғи капиталдың сарқылуын ескермейді және негізінде табиғат болатын жаңа экономикалық модельді қайта қарастыру қажет.

Көптеген онжылдықтар бойы табиғи ресурстар мен экожүйелік қызметтер Жер үшін адамзаттың тіршілігін қамтамасыз ету үлкен міндетке айналатын деңгейге дейін пайдаланып келді. Кембридждің әйгілі профессоры Дасгуптаның шолуына сәйкес, жан басына шаққандағы табиғи капитал небәрі 30 жыл ішінде 40%-ке төмендеді. 2023 жылғы «Климаттың жай-күйі туралы есепте»  адамзаттың "зерттелмеген климаттық аумаққа" кіруі туралы баяндалады: Жердің 35 өмірлік маңызды көрсеткіштерінің 20-ы рекордтық экстремалды мәндерді көрсетеді; 2023 жылы көптеген дереккөздерге сәйкес ол бақылау тарихындағы ең ыстық жыл ретінде тіркелді.

Николь Шваб, Дүниежүзілік экономикалық форумдағы Nature Positive Pillow бағытының тең жетекшісі және Атқару комитетінің мүшесі, "Экологиялық алаңдаушылықты табиғатты қорғаудың батыл әрекеттеріне қалай айналдыруға болады" мақаласында (How to turn eco-anxiety into bold action on nature) табиғат туралы сөйлесуге шақырады. Табиғатқа жоғары тәуелділік, табиғи капиталды дұрыс бағалау және оны қорғау мен қалпына келтіру үшін нақты жауапкершілікті алу туралы түсінік қалыптастыру қажет әңгімеге шақырды.

Қазіргі экономиканың негізінде жатқан экономикалық модель бұдан былай барабар емес екенін мойындау артып келеді, өйткені ол экономикалық ілгерілістің бұрмаланған бағасын беретін табиғи капиталдың сарқылуын есепке алмайды. Бұл біртіндеп бизнес көшбасшыларының қызметіне әсер етеді, бұл компаниялардың тұрақтылығы мен ұзақ мерзімді өміршеңдігі олардың климаттық мақсаттарымен қатар жан-жақты экологиялық стратегияларды қабылдауды қажет ететіндігі туралы хабардарлықтың артуын көрсетеді.

ДЭФ-тің "Триллион ағаш" бастамасы қызығушылық тудырады, оның мақсаты "Адамдар, биосаналуандық және планета үшін 2030 жылға қарай триллион ағашты сақтау, қалпына келтіру және өсіру" болып табылады. Ормандар климаттың өзгеруі мен биосаналуандықтың жойылуын шешудің маңызды бөлігі болып табылады. Салауатты ормандар орман өнімдері мен сақтау және қалпына келтіру сияқты іс-шаралар арқылы жұмыс орындары мен тұрақты өмір сүру үшін де маңызды.

Бұл бастама 2030 жылға қарай 1 триллион ағашты сақтау, қалпына келтіру және өсіру үшін жаһандық қозғалысты жұмылдыруды, ұжымдық әрекеттерді ынталандыруды және ауқымдауға дайын көптеген жобалар мен шешімдердің үлгілерін көрсетуді жоспарлап отыр.

2023 жылғы қарашада климаттың өзгеруіне қарсы күресте табиғи ормандардың маңыздылығын растайтын Crowther Lab бастаған 200-ден астам ғалым жаңа ғылыми еңбегін жариялады. Табиғи ормандарды сақтау және қалпына келтіру нәтижесінде көміртегі шығарындыларын азайтудың едәуір әлеуеті бар, сонымен қатар бұл жергілікті қауымдастықтарға, байырғы халықтарға және биосаналуандыққа пайда әкеледі. Табиғи ормандар парниктік газдар шығарындыларын азайтуды немесе қазба отындарын кезең-кезеңімен жоюды алмастыра алмайтынын атап өткен маңызды.

 

 

 

АҚШ-та әртүрлі корпорациялардан, үкіметтік емес ұйымдардан, сондай-ақ штат пен жергілікті үкіметтерден ағаштарды сақтау, қалпына келтіру және өсіру бойынша өршіл міндеттемелер жұмылдырылды. АҚШ 2030 жылға қарай 2,8 миллион акр жерде 955 миллионнан астам ағашты сақтау, қалпына келтіру және өсіру бойынша міндеттемелерді , оның ішінде жұмыспен қамтуды қолдауға, тәлімбақтар құруға, технологиялық құралдар мен қаржыландыру тетіктеріне бөлінген миллиардтаған доллар қаражатты жұмылдырды. Қаржылық ресурстарымен және орманды қалпына келтіруге деген қызығушылықтың жаңаруымен АҚШ өзінің ұлттық ормандары үшін ғана емес, бүкіл әлемде маңызды рөл атқара алады.

"Сахара мен Сахель үшін Африканың Ұлы жасыл қабырғасы" бастамасы 2030 жылға қарай континенттегі 100 миллион гектар деградацияланған жерлерді қалпына келтіруді мақсат етеді. Ресурстар тапшылығы, қақтығыстар мен көші-қон, ландшафттарды жаппай қалпына келтіру шөлейттенумен күресу және ауыл шаруашылығына тәуелді халық үшін күнкөріспен қамтамасыз ету үшін шұғыл міндет болып табылады.

Амазонка бассейнінде әлемдегі ең үлкен тропикалық орман бар, онда әлемдегі түрлердің 10%-ы және 30 миллион адам тұрады. Амазонкада ормандарды қорғау және қалпына келтіру үшін тұрақты биоэкономика құру, оның тұрғындары үшін күнкөріспен қамтамасыз ету тек аймақ үшін ғана емес, бүкіл планета үшін өте маңызды болып табылады. Ондаған жылдар бойғы күш-жігерге қарамастан, ормандарды кесу қарқыны төмендемеді, дегенмен орманмен үйлесімді өмір сүрудің жаңа моделіне жол ашудың сансыз мүмкіндіктері бар.

Үндістан 2030 жылға қарай орман және ағаш жамылғысын ұлғайту арқылы 26 миллион гектар ормансыздандырылған және деградацияланған жерлерді қалпына келтіру және қосымша 2,5–3 миллиард тонна CO2 эквивалентін секвестрлеу бойынша батыл міндеттеме алды (Париж келісіміне өзінің ұлттық анықталған үлесінің бөлігі ретінде). Бұл қалпына келтіру климаттың өзгеруін, судың жетіспеушілігін және ормандар мен ауыл шаруашылығына тәуелді Үндістанның 700 миллион ауыл тұрғындарының өмір сүруіне қауіп төндіретін топырақтың жоғарғы қабатының жоғалуын азайту үшін өте маңызды болып табылады.

Қытайдың ормандар мен шабындықтарды қорғау және дамыту жөніндегі 14-ші бесжылдық жоспарында Қытай 2025 жылға қарай шамамен 33,3 миллион гектар жерді көгалдандыру міндетін орындайды, осылайша елдің орман жамылғысының аумағын 24,1%-ке дейін арттырады делінген. Дүниежүзілік экономикалық форумның 2022 жылғы жыл сайынғы отырысында Қытайдың климаттың өзгеруі жөніндегі арнайы өкілі келесі аспектілерде келесі шаралар қабылданатынын мәлімдеді: саясатты тұжырымдау, энергетикалық ауысу және көміртекті ормандармен сіңіру, бар ормандарды қорғауды күшейту және 10 жыл ішінде 70 миллиард ағаш отырғызу.

Канадада әлемдік ормандардың 9% және әлемнің бореалды аймағының 28% орналасқан. Канаданың солтүстік бореалды ормандары әлемдегі ең үлкен жер көміртегі қоймасына ие: олардың құрамында тропикалық ормандарға қарағанда бір шаршы шақырымға екі есе көп көміртегі бар. 11 миллионға жуық канадалықтар мен Канаданың байырғы қауымдастықтарының 70%-і орманды жерлерде немесе оған жақын жерлерде тұрады. Канада үкіметі 10 жыл ішінде екі миллиард ағаш отырғызуды қолдайтын "2 миллиард ағаш" бағдарламасын қоса алғанда, ландшафттар мен экожүйелерді қалпына келтіру үшін шамамен 19 миллион гектар жер бөлуге міндеттеме алды.

 

Мексика планетадағы ормандарды кесудің ең жоғары қарқынының бірінен зардап шегеді. Жыл сайын 180 000 гектар орман жоғалады, ал 194 миллион гектар жердің үштен бірі қазірдің өзінде қатты деградацияға ұшырады. Ормандардың жоғалуымен күресу және табиғатты қорғау мен қалпына келтіру жұмыстарын масштабтау бойынша бірнеше бастамалар жасалды. Мексиканың экожүйені қалпына келтіру альянсын (AMERE) құру соңғы коалициялардың бірі болып табылады. Мүдделі тараптарды біріктіру, жеке және мемлекеттік секторларды қалпына келтіру бастамалары бойынша ұсыныстар беру және экожүйелерге инвестицияларды ынталандыру осы альянстың мақсаты болып табылады.

Осылайша, "триллион ағаш" бастамасы бүкіл әлем бойынша бір триллион ағаш отырғызуға бағытталған жаһандық қозғалысты білдіреді. Ағаш отырғызу көміртектің сіңіру қабілетін арттыруға, ауа мен топырақтың сапасын жақсартуға және биосаналуандықты сақтауға ықпал етеді. "Триллион ағаш" бастамасы мемлекеттер мен әлемдік ұйымдар деңгейінде де, қоғамдық ұйымдар мен жеке күш-жігер деңгейінде де жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл экологиялық тұрақты болашаққа және табиғатты қорғауға деген ұмтылысты білдіреді.