Мемлекет басшысының АӨК бойынша тезистері сандармен
13.02.2024
Жаңа Үкіметтің кеңейтілген отырысында ҚР Президенті Қасымжомарт Тоқаев сөйлеген сөзінің жеке блогы АӨК мәселелеріне арналды. "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ сарапшылары айтылған тезистердің өзектілігін растайтын деректерді келтіреді. Қ. Тоқаев: «Ауыл шаруашылығының дамуын тежеп тұрған кедергілерді бәріміз білеміз. Басты түйткіл – жылдар бойы қажетті қаржының жеткілікті бөлінбеуі. Инвестицияның тапшылығы техниканың тозуына, егіннің бітік және еңбектің өнімді болмауына әкеп соқтырады.». Шынында да, АӨК-нің қаржыландырылмауы саланың негізгі мәселелерінің бірі болып табылады, бұл ERI алаңында бұрын өткізілген ашық диалогтарға қатысқан салалық сарапшылардың бағалауымен расталады - инвестициялар абсолютті мәнде экономиканың басқа салаларына қарағанда аз тартылады.  Экономиканың барлық бағыттары бойынша негізгі капиталға инвестициялар 2023 жылы 18 трлн. теңге, оның ішінде ауыл шаруашылығына 981 млрд.теңге немесе 5,4%. Шын мәнінде, Қазақстанның АӨК секторы негізінен тау-кен өнеркәсібі мен металлургияға инвестиция салуды қалайтын инвесторлар үшін тартымды бағыт болып табылады. Анықтама үшін, 2023 жылғы негізгі капиталға инвестициялар көлемі: тау-кен өнеркәсібі - 4,7 трлн. теңге (26,1%), жылжымайтын мүлікпен операциялар – 3,2 трлн. теңге (17,8%), көлік және қоймалау – 2,5 трлн. теңге (13,8%), өңдеу өнеркәсібі – 1,7 трлн. теңге (9,4%). Президент атап өткендей, субсидиялау және кредиттеу тетігі түбегейлі реформалауды қажет етеді, өйткені қолданыстағы тетікті тиімді деп атауға болмайды. Соңғы 8 жылда субсидиялау ережелері шамамен 50 рет өзгерді. Көбінесе субсидиялар уақытында төленбеді және өндіріс тиімділігінің көрсеткіштеріне сілтеме жасамай бөлінді. Бұл ретте, субсидиялар беру тетігінің өзі жеткілікті ашық болмады. Ауыл шаруашылығында субсидияларды бөлу саласындағы соңғы сыбайлас жемқорлық жанжалдары осы мәселенің тереңдігін көрсетеді. Сондай-ақ, саладағы қаржылық қаражаттың жетіспеушілігіне төмен инвестициялық тартымдылықтан басқа, ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігінің төмендігі әсер етеді. Дүниежүзілік банктің статистикасына сәйкес Қазақстанның АӨК-дегі еңбек өнімділігі, ұқсас географиялық сипаттамалармен дамыған елдерге қарағанда, әлдеқайда төмен. Қазақстанда АӨК-дегі бір қызметкерге шаққандағы еңбек өнімділігінің көрсеткіші жылына 7,8 мың долларды құраса, АҚШ, Канада және Норвегияда бұл көрсеткіш 100 мың доллардан, Ресейде шамамен 14 мың доллардан асады. Қ. Тоқаев: «Бір гектар жерден 10 центнер өнім алу – еліміз үшін мақтанатын көрсеткіш емес. Демек, Қазақстандағы кәсіпорындарда сапалы тыңайтқыштар өндірілгенімен, агрохимия саласында мүлде жұмыс істелмейді». Президент дәнді дақылдардың төмен өнімділігі фактісін өте дәл атап өтті. Осылайша, Қазақстанда 2022 жылы өнімділік гектарына 12,8 центнерді құрады, Ресейде 38, Өзбекстанда 49,9, Тәжікстанда 28, Қытайда 59, Францияда 70. Сандар бұл көрсеткіш бойынша біз басқа елдерден едәуір артта қалып отырғанымызды анық көрсетеді, өнімділік бойынша елдер рейтингінде біз 130 ел ішінде 109-орында тұрмыз. FAO деректеріне сәйкес, Қазақстан 5,6 кг/га көрсеткішімен гектарына тыңайтқыш салу бойынша әлемдегі соңғы орындардың бірінде - 170 елдің ішінде 155-орында тұр: Ресейде 25 кг/га, Өзбекстанда 230 кг/га, Украинада 73 кг/га, Беларуссияда 177 кг/га. Келтірілген сандар қазіргі уақытта еліміздің аграрлық секторы орта мерзімді перспективада жағдайды қиындатып, экстенсивті түрде дамып келе жатқанын сенімді түрде көрсетеді.
Қарау саны: 641 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
