Әлемде сары экономиканың дамуы: Қазақстан өңірлеріне арналған ұсынымдар
20.03.2024
Түс психологиясы саласындағы зерттеулерге сәйкес, «сары» түс сыни ойлаудың, шығармашылықтың және шабыттың түсімен байланысты, сондықтан ғылымға, технологияға және шығармашылыққа негізделген өндіріс «сары» экономика деп аталды. Анықтама үшін: Америкааралық даму банкі (ААДБ) жасампаз (немесе «сары») экономиканы «идеяларды зияткерлік меншік объектілері ретінде пайдаланатын немесе пайдалана алатын мәдени және креативті тауарлар мен қызметтерге айналдыратын қызмет түрлері тобы» ретінде анықтайды. ЮНКТАД (БҰҰ) шығармашылық экономиканы адам шығармашылығының, идеялардың, зияткерлік меншіктің, білім мен технологияның өзара әрекеттесуі, яғни адамның шығармашылық белсенділігіне негізделген экономика ретінде анықтайды. БҰҰ қолданыстағы тәсілдеріне сәйкес креативті индустрияларға 14 бағыт кіреді: дизайн, өнер, сән, кино, музыка, медиа, компьютерлік графика, білім және зияткерлік қызметке негізделген басқа да бағыттар. Соңғы жылдары «сары» экономика салалары әлемдік экономикаға елеулі үлес қосып келеді және қарқынды өсуде, осылайша сектор әлемдік ЖІӨ-нен шамамен 3,1% тиесілі. Осылайша, «сары экономика» тауарлары 3%, ал қызметтер экспорттың жалпы көлемінен 21% құрады. Осылайша, 2020 жылы «сары экономика» тауарларының әлемдік экспорты 524 млн АҚШ долларына дейін, ал қызметтердің әлемдік экспорты 1,1 трлн АҚШ долларына дейін өсті. 2011 жылдан бері дамушы елдер дамыған елдерге қарағанда «сары экономика» тауарларын көбірек экспорттады. Мысалы, 2020 жылы «сары» тауарлардың ең ірі экспорттаушылары:
Әлемдік саудада «сары» тауарлар басым:
Егер дамушы елдер «сары» экономика тауарларын көбірек экспорттаса, онда дамыған елдер «сары экономика» қызметтерінің барлық экспортынан 82,3% құрайтын «сары» қызметтерді едәуір көп экспорттайтын болады. 2020 жылы «сары» қызметтердің ірі экспорттаушылары:
«Сары» экономика қызметтерінің әлемдік саудасында басым:
Қазақстан өңірлеріне арналған ұсынымдар Қазақстанда креативті немесе «сары» экономика дамуының өңірлік диспропорциясы байқалады. Мысалы, 2021 жылы Қазақстанда креативті индустрияның кейбір салаларының қызмет көрсету көлемі 628,5 млрд. теңгені құрады, соның ішінде 81,4%-і Алматы және Астана қалаларына тиесілі болды. Өңірлерде креативті («сары») экономиканың дамуындағы түбегейлі айырмашылықтар шығармашылық өсу үшін инфрақұрылымның болуы/болмауы болып табылады. Сондықтан креативті индустрияларды дамытуда Алматы және Астана қалаларында елеулі артықшылықтар бар. Қазақстан өңірлерінде «сары» экономиканы дамыту үшін:
Қарау саны: 485 |
|
|