2023/2024 адам дамуы индексінің нәтижелері
25.03.2024
2024 жылғы 13 наурызда БҰҰ даму бағдарламасы дайындаған адам дамуы индексінің 2023/2024 нәтижелері жарияланды. Рейтинг қорытындысы бойынша Қазақстан 0,802 мәнімен 67 орынға ие болып, 2021/2022 рейтингімен салыстырғанда 11 орынға төмендеді. Рейтингке 193 ел (+2 ел - Науру (122 орын) және Сомали (193 орын) қатысты.Адам дамуы ең жоғары 10 елдің қатарына Швейцария, Норвегия, Исландия, Гонконг (Қытай), Дания, Швеция, Германия, Ирландия, Сингапур және Австралия кіреді. Рейтингті Орталық Африка Республикасы (191 орын), Оңтүстік Судан (192 орын) және Сомали (193 орын) аяқтайды. Рейтинг нәтижелері бойынша Қазақстанда 2 көрсеткіш бойынша жақсартулар байқалады: «Туылған кезде күтілетін өмір сүру ұзақтығы» (69,4 жастан 69,5 жасқа дейін) және «Оқудың орташа ұзақтығы» (12,3 жастан 12,4 жасқа дейін). Қазақстанның позицияларының төмендеуі «Білім алудың орташа күтілетін ұзақтығы» (15,8-ден 14,8 жасқа дейін) және «Жан басына шаққандағы жалпы ұлттық табыс» (23 943 АҚШ долларынан 22 587 АҚШ долларына дейін) көрсеткіштері бойынша мәндердің нашарлауына байланысты. Позициялардың айтарлықтай төмендеуіне қарамастан, Қазақстан соңғы бірнеше жыл ішінде адам дамуының деңгейі өте жоғары елдердің қатарында қалып отыр. Сонымен қатар, Қазақстанның позициясының төмендеуіне 3 елдің (Антигуа және Барбуда, Барбадос, Сент-Китс және Невис) позицияларының едәуір жақсаруы әсер етті, олар даму деңгейі өте жоғары елдер санатына кірді және алдыңғы рейтингпен салыстырғанда Қазақстаннан жоғары позицияны иеленді. Анықтама: Сент-Китс пен Невис позициясы барлық көрсеткіштердің мәндерінің (туу кезіндегі өмір сүру ұзақтығы (71,7 жастан 72,0 жасқа дейін), жан басына шаққандағы ІКН (23,358 АҚШ долларынан 28,442 АҚШ долларына дейін) айтарлықтай өсуі нәтижесінде 75-тен 51-орынға жақсарды, білім алудың орташа күтілетін ұзақтығы (71,7 жастан 72,0 жасқа дейін) 15,4 жастан 18,4 жасқа дейін) және білім алудың орташа ұзақтығы (8,7 жастан 10,8 жасқа дейін)). Антигуа мен Барбудтың рейтингтегі позициясы барлық көрсеткіштердің жақсаруына байланысты 71-ден 54-ке дейін жақсарды (туу кезіндегі өмір сүру ұзақтығы (78,5 жастан 79,2 жасқа дейін), жан басына шаққандағы ІКН (16 792 доллардан 18 784 долларға дейін), білім берудің орташа күтілетін ұзақтығы (14,2 жастан 15,5 жасқа дейін және білім алудың орташа ұзақтығы (9,3 жастан 10,5 жасқа дейін)). Барбадостың рейтингтегі позициясы 3 көрсеткішті жақсарту арқылы 70-тен 62-ге дейін жақсарды (туған кездегі өмір сүру ұзақтығы (77,6 жастан 77,7 жасқа дейін), жан басына шаққандағы ІКН (12 306 АҚШ долларынан 14 810 АҚШ долларына дейін), білім алудың орташа күтілетін ұзақтығы (15,7 жастан 16,5 жасқа дейін жылдар)). Қорытынды нәтижелері бойынша, жиырма жылдық тұрақты өсу кезеңінен кейін АДИ деңгейі ең жоғары және ең төмен елдер арасындағы алшақтық 2020 жылдан бастап жыл сайын өсуде. БҰҰДБ бұған дейін АДИ-нің жаһандық мәні 2030 жылға қарай өте жоғары деңгейге (0,800) жақындауы керек деп болжаған болатын. Алайда жаһандық күйзелістерден кейін бұл белгіге жету барған сайын күрделене түседі.
Қарау саны: 1094 |
|
|