Сапалы экономикалық өсу үшін жағдай жасау

Сапалы экономикалық өсу үшін жағдай жасау

Бүгін, 2024 жылғы 10 қыркүйекте Экономикалық зерттеулер институтының қабырғасында ҚР Президентінің «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» Жолдауының тезистерін талқылауға арналған «Сапалы экономикалық өсу үшін жағдай жасау» тақырыбында ашық диалог өткізілді. 

Ашық диалогқа Макроэкономикалық зерттеулер саласындағы жетекші қазақстандық сарапшылар, бизнес-қоғамдастықтың, мемлекеттік және квазимемлекеттік секторлардың өкілдері, сондай-ақ БАҚ өкілдері қатысты. Іс-шараға қатысушылар қатарында Парламент Сенаты Аппараты бөлімінің, AERC, integrity Astana коммерциялық емес ұйымының, «Talap» қолданбалы зерттеулер орталығының, АХҚО, «NAC Analytica» сарапшылары, сондай-ақ қаржылық талдаушылар мен экономикалық шолушылар шақырылды. Іс-шараның модераторы ERI Басқарма Төрайымы Әсел Сәрсенбаева болды.

Талқылаудың бірінші бөлігінде ERI Басқарма Төрағасының орынбасары Ерділда Таутенов елдегі ағымдағы макроэкономикалық жағдайды қарастырды. Ол соңғы он жылда экономиканың салалық құрылымы іс жүзінде өзгермегенін атап өтті. Сондай-ақ, экономикада технологиялық өзгерістердің жоқтығы атап өтілді. 

Ашық диалогтың бірінші бөлігін талқылау шеңберінде «Talap» қазақстандық қолданбалы зерттеулер орталығы директорының орынбасары Дмитрий Ким ЖІӨ-ні екі есе арттыру жөніндегі мақсатқа қол жеткізу үшін сапалы инвестициялардың өсуінің маңыздылығын, сондай-ақ басқа салаларды дамыту және білім беру саласындағы кадрлық әлеуетті арттыру қажеттігін атап өтті. 

ҚР Парламенті Сенаты Аппаратының Ақпараттық-талдау бөлімі меңгерушісінің орынбасары Ожет Шегірбаев шикізаттық емес тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің экспортын дамытудың және төменгі қайта бөлу тауарларын өндіруден кетудің маңыздылығын атап өтті.

Integrity Astana коммерциялық емес ұйымының басшысы Жанат Нұрғалиев ҚР Салық кодексін пысықтау үшін МКК және басқа да мемлекеттік органдар атынан мемлекеттік органдармен бірлесіп сараптамалық қоғамдастықты тартудың маңыздылығын атап өтті. Сарапшы ЖІӨ-ні екі есе арттыру мақсатына қол жеткізу аясында экономиканың сапалы өсуінің маңыздылығын атап өтті.

Талқылаудың екінші бөлігінде ERI Басқарма Төрағасының орынбасары Әділ Құсманов фискалдық саясат жөніндегі блоктарды, сондай-ақ экономикаға инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау мәселелерін қарады. Сөз сөйлеу аясында еліміздегі инвестициялық ахуалды жақсарту бойынша ұсыныстар берілді. Атап айтқанда, инвестицияларды тарту бойынша салалық және өңірлік тәсілді енгізу ("төменнен жоғарыға"), тиімді АЭА инфрақұрылымының дайындық деңгейін кезең-кезеңімен 100% -ке дейін ұлғайту, синдикатталған кредиттеу тетіктерін дамыту, мемлекеттік даму институттарымен бірлесіп банктердің ірі жобаларын қоса қаржыландыру, сондай-ақ ЖАО қызметкерлері үшін кадрлық әлеуетті арттыру. 

Диалогтың екінші бөлігін талқылау аясында Integrity Astana коммерциялық емес ұйымының басшысы Жанат Нұрғалиев ҚР Бюджет кодексінде квазифискалдық шығыстар бойынша мәселелерді көрсету қажеттігін атап өтті.

«Talap» қазақстандық қолданбалы зерттеулер орталығы директорының орынбасары Дмитрий Ким, әсіресе ауылдық жерлерде цифрландыру бойынша кадрлық әлеует деңгейін арттыру қажеттігін атап өтті. Сондай-ақ, олар ел өңірлері арасында салық жүктемесін бөлу мәселелері бойынша дұрыс тәсілді ұйымдастыру қажеттігін айтты, өйткені бұл өңірлердің әл-ауқатына тікелей әсер етеді. Салықтық преференцияларға қатысты сарапшы осындай шаралардың әрқайсысын қайта қарау мүмкіндігімен мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігіне мұқият талдау жүргізудің маңыздылығын атады. Сарапшы мемлекеттік қолдау/мемлекеттік жеңілдіктер тізілімін әзірлеу қажеттігін атап көрсетеді. Сонымен қатар, инвесторлармен шарт жасасу кезінде қарсы міндеттемелерді орындау шарттарын есепке алу қажеттігін атап өтті.

Председатель Правления ERI Асель Сарсенбаева подчеркнула  участие Института экономических исследований совместно с Министерством национальной экономики РК в разработке Цифровой карты бизнеса, которая послужит инструментом для более эффективного управления и стратегического планирования бизнеса с прозрачным отражением информации по получаемым бизнесом государственным льготам.

Диалогтың үшінші бөлігінде ERI Басқарма төрағасының орынбасары Қайсар Нығметов инфрақұрылымды дамыту және Индустриялық даму, оның ішінде өңірлік бөліністегі тақырыпты қозғады. Аумақтық-кеңістіктік дамудың негізгі тәсілдері ретінде аумақтық-кеңістіктік дамуды институционалдық қамтамасыз ету, өңірлер арасындағы базалық мемлекеттік қызметтердегі алшақтықтарды азайту, өңіраралық аумақтық байланысты қамтамасыз ету, экономикалық және өңірлік дамудың конвергенциясы және өңірлер ішіндегі орнықты кеңістіктік даму сияқты аспектілер ұсынылды. Сондай-ақ, оларға 2021 жылдан бастап бюджетке салық аударымдары 4,5 есеге (1,5 млрд.теңгеден 6,8 млрд. теңгеге дейін) өскен Саран қаласы (Қарағанды облысы) табысты үлгі болып табылатын моноқалаларды дамыту қажеттілігі атап өтілді. 

Диалогтың үшінші бөлігін талқылау аясында АХҚО әкімшілігінің салалық талдау департаментінің директоры Әсет Онласов мемлекеттік шығыстардан қайтарым тиімділігінің және ШОБ-ты мемлекеттік қолдаудың көрсетілген шараларының өсуінің маңыздылығын және  АЭА тиімді қызметінің маңыздылығын, сонымен қатар Инфрақұрылымға инвесторларды тартудың күрделілігін атап өтті.

Ал AERC қолданбалы зерттеулер департаментінің директоры Рустам Бекишевті Экономикалық зерттеулер институтының ЖКУ, ЖЖМ тарифтеріне қатысты талдамалық зерттеулер жүргізу мәселесі қызықтырды.

Ашық диалог соңында басқарма төрағасы Әсел Сәрсенбаева диалог жүргізгені және пікір алмасқаны үшін қатысушыларға алғысын білдіре отыра, Экономикалық зерттеулер институты зерттеулерді күшейту және оларды іске асыру үшін сараптамалық қоғаммен ынтымақтастыққа ашық екенін айтты.