«Рейтинг көрсеткіштері не дейді?» айдары
16.09.2024
Бұл көрсеткіш белгілі бір елде немесе аймақта жанармай жағу кезінде бөлінетін көмірқышқыл газының (CO2) жалпы шығарындыларын ЖІӨ-ден бір миллион АҚШ долларына метрикалық тоннамен көрсетеді. Жанатын отындарға көмір және көмір өнімдері, мұнай, табиғи газ, Өндірістік қалдықтар және қалпына келмейтін коммуналдық қалдықтар жатады. Көрсеткішті қалыптастыру көзі отынды жағу кезіндегі СО2 шығарындылары жөніндегі Халықаралық энергетикалық агенттіктің статистикасы болып табылады. 2024 жылғы IMD рейтингінде 2021 жылғы деректер пайдаланылғанын айта кеткен жөн. IMD 2024 рейтингінде Қазақстан ЖІӨ-ден бір миллион АҚШ долларына 1 134,8 метрикалық тонна мәнімен 67 елдің ішінде 66-орынды алды, өткен жылмен салыстырғанда өз позициясын 3 тармаққа нашарлатты (2023 жылғы IMD рейтингінде 1194,6 тонна мәнімен 63-орын). Жетекші орындарды Швейцария (38,9 тонна), Швеция (56,1 тонна) және Ирландия (60,9 тонна) алды. Қазақстан 2024 жылғы рейтингте көмірқышқыл газы шығарындыларының қарқындылығы бойынша Оңтүстік Африкамен (934,9 тонна) шектеседі және тек Моңғолиядан (1495,0 тонна) озып тұр.  2021 жылғы рейтингте едәуір жақсарғанына қарамастан, елдің позициясы өзгермеген. Кейінгі жылдары осы көрсеткіш бойынша мәндер бөлінісіндегі циклдік динамика ел позициясының тұрақты төмендеуімен қатар жүрді. Бұл, біріншіден, Венесуэладағы мәннің жақсаруына (2022 жылғы рейтингте 1408,55 тонна, 2023 жылғы рейтингте 752,86 тонна), екіншіден, көмірқышқыл газы шығарындыларының қарқындылығы әлдеқайда төмен рейтингке жаңа елдердің қосылуына байланысты (2023 жылғы рейтингте Кувейт, Гана, Нигерия және Пуэрто-Рико 2024 жылғы рейтингте). 2030 жылға дейінгі Орнықты даму мақсаттарының мониторингі үшін "ЖІӨ-ге СО2 шығарындылары (2017 жылғы бағамен ПОҚ бойынша), кг СО2-баламасы/халықаралық доллар" ұлттық индикаторы көзделген (9 ОДМ «Тұрақты инфрақұрылым құру, жан-жақты және тұрақты индустрияландыру мен инновацияларға жәрдемдесу», 9.4-міндет «2030 жылға қарай инфрақұрылымды жаңғырту және өнеркәсіптік кәсіпорындарды қайта жабдықтау, ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру және барлық елдердің жеке мүмкіндіктеріне сәйкес қатысатын таза және экологиялық қауіпсіз технологиялар мен өнеркәсіптік процестерді кеңінен қолдану арқылы оларды орнықты ету», 9.4.1-жаһандық индикаторы «Қосылған құн бірлігіне CO2 шығарындылары» қол жеткізу үшін). СЖжРА ҰСБ және Экология және табиғи ресурстар министрлігінің мәліметтеріне сәйкес ЖІӨ-ге СО2 шығарындыларының 0,14-ке төмендеуі байқалады (2018 жылғы 0,86-дан 2021 жылғы 0,69-ға дейін). Бұл көрсеткіш өнеркәсіптік өндірістің қоршаған ортаға әсерін бағалау үшін әмбебап болып табылады. Көмірқышқыл газының (СО2) шығарындылары өндіріс процестерінен барлық парниктік газдар шығарындыларының шамамен 80% құрайды. Бұл зиянды шығарындылар үшін ғана емес, сонымен бірге тұтынылатын энергия түрі үшін де маңызды өлшем. Жалпы алғанда, индикатор энергияны пайдалану қарқындылығын, өндіріс технологиясының энергетикалық тиімділігін және ең бастысы қазба отындарын пайдалануды көрсетеді, өйткені СО2 шығарындылары негізінен оның түрлеріне жатады. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2060 жылға дейінгі көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясы шеңберінде көзделген шараларды табысты іске асыру елдің қазбалы отын түрлерінен жаңартылатын энергия көздеріне көшудегі ілгерілеуіне ықпал ететін болады.
Қарау саны: 97 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
