Адиль Кусманов, «Экономикалық зерттеулер институты» АҚ басқарма төрағасының орынбасары
Еліміздің даму қарқынына қатысты талқылаулардың жанданған кезеңінде үш институционалдық реформаға назар аударғым келеді: экономиканы либерализациялау, мемлекеттің есептілігі және мүмкіндіктердің теңдігіне қол жеткізу. Бұл орта және ұзақ мерзімді перспективадағы жүйелі өзгерістерді болжайды, олардың нәтижесін бірден көре алмаймыз, бірақ олар оң әсерін тигізеді.
Біріншіден, либерализация туралы айтсақ, осы бағыттағы жоспарлы жұмыстың алдын ала нәтижесі ретінде ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Экономиканы либерализациялау шаралары туралы» Жарлығы болып табылады, онда кәсіпкерліктің еркіндігін қамтамасыз ету мақсатында бастамалар көрсетілген. Оларға бәсекелестікті дамыту, экономиканың мемлекеттік қатысуын азайту және бизнестің шығындарын төмендету кіреді. Мұнда мемлекеттік сатып алуларда «сары беттер» қағидасын енгізуді, Жекешелендіру жөніндегі ұлттық кеңсені құруды және жекешелендіруге жататын мемлекеттік нысандарға нақты талаптарды әзірлеуді атап өту қажет.
Екіншіден, есептілікті қамтамасыз ету бойынша, мемлекет басшысының «Ұлттық қор – балаларға» бастамасына назар аудару маңызды. Оның тікелей экономикалық және әлеуметтік бағытына қарамастан, бұл бастаманың негізгі мағыналарының бірі – Ұлттық қордың қызметінің ашықтығы және қоғамдық бақылауы. Тағы бір оң әсері – Қор қаражатын тиімдірек пайдалану және оның табыстылығын арттыру болып табылады.
Үшіншіден, мүмкіндіктердің теңдігін қамтамасыз ету мәселесіне келсек, барлық азаматтардың әл-ауқатын біркелкі қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда мемлекет барлығына арналған базалық мүмкіндіктер деңгейін көтеруге бағытталған саясат ұстанады. Бұл сапалы білім мен денсаулық сақтауға тең қолжетімділікті (мысалы, «Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы, мектепке дейінгі және мектептегі біліммен қамтуды кеңейту және т.б.), негізгі инфрақұрылымға қолжетімділікті арттыруды және тұрғын үй-коммуналдық қызметтерді үздіксіз жеткізуді қамтиды.
Мемлекет өсіп келе жатқан сайын, «жылдам жеңістер» дәуірі аяқталып, кейінгі мемлекеттік өзгерістердің сипаттамалары негізділік пен ұзақ мерзімділікке айналуда. Қазіргі уақытта Президент Қ. Тоқаевтың негізгі реформалары дәл осы жолмен жүзеге асырылуда.
