ШОБ сандармен: көтерме және бөлшек сауда, автокөліктер мен мотоциклдерді жөндеу саласы

Көтерме және бөлшек сауда, автокөліктер мен мотоциклдерді жөндеу саласы Қазақстан экономикасында елеулі орын алады. Бұл сала тек тұтыну нарығына ғана емес, сонымен қатар қызмет көрсету нарығына және жұмыспен қамтуға да әсер етеді. Сала дәстүрлі түрде кәсіпкерлік субъектілер саны бойынша ең ірі салалардың бірі болып қала береді және шағын және орта бизнес үшін сұранысқа ие бағыт болып табылады, бұл тұтынушылық сұраныстың жоғары болуымен байланысты.

2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша көтерме және бөлшек сауда, автокөліктер мен мотоциклдерді жөндеу саласында 807 мыңнан астам шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері тіркелген, бұл саланы барлық салалар арасында абсолютті көшбасшы етеді.

Саладағы кәсіпкерлік белсенділік деңгейі 91,1%-ды құрайды, бұл тіркелген субъектілерге қатысты жұмыс істеп тұрғандардың жоғары үлесін көрсетеді. Бұл көрсеткіш кәсіпкерлердің осы салаға тұрақты қызығушылық танытып отырғанын айғақтайды. Сонымен бірге, көтерме және бөлшек сауда саласы елдегі жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің 35,5%-ын қамтып, оның экономикалық құрылымындағы маңыздылығын және кәсіпкерлер арасында танымал екенін көрсетеді.

2024 жылдың бірінші жартыжылдығында салада бір жұмыспен қамтылған адам өндірген өнім көлемі 8 млн теңгені құрады. Жалпы өнім шығару көлемі 10,3 трлн теңгеге жетіп, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 27,3%-ға өсті. Бұл өсім автокөліктерді жөндеу және бөлшек саудамен байланысты тауарлар мен қызметтерге сұраныстың экономикалық ауытқуларға қарамастан артқанын көрсетеді.

ШОБ саласындағы жұмыспен қамтылғандар саны бойынша, сауда және автокөліктерді жөндеу саласы басқа салалар арасында көшбасшы болып табылады, бұл салада шамамен 1,3 млн адам жұмыспен қамтылған.

Соңғы жылдары Қазақстанда электрондық сауданың өсуі байқалуда, оның ішінде маркетплейстер арқылы сатылымдар танымал бола бастады. Түрлі зерттеулерге сәйкес, 2023 жылы Қазақстанның электрондық сауда нарығының көлемі 2,4 трлн теңгеден 4 трлн теңгеге дейін жеткен. ҚР Ұлттық статистика бюросының ресми мәліметтеріне сәйкес, маркетплейстерді қоса алғанда, электрондық коммерцияның бөлшек саудадағы үлесі 2023 жылы 12,7%-ды құрады, ақшалай мәнде – 2,4 трлн теңге. Оның ішінде маркетплейстер арқылы айналым шамамен 1,8 трлн теңгені (72,4%) құрады, ал өз интернет-ресурсы бар бөлшек сауда кәсіпорындарының үлесі 672,2 млрд теңгені (27,6%) құрады.

Электрондық сауда шағын және орта бизнес үшін маңызды бағытқа айналды, бұл кәсіпкерлерге ел ішінде ғана емес, халықаралық нарыққа да шығуға мүмкіндік береді. Baker Tilly Qazaqstan Advisory компаниясы сарапшыларының Топ KZ Retail e-commerce 2024 рейтингі аясында жүргізген бағалауы бойынша, нарық көлемі 3 трлн теңгеден асып, 2022 жылмен салыстырғанда 60,2%-ға өсті. Нарықтың 69,1%-ы маркетплейстерге тиесілі.

Көтерме және бөлшек сауда, сондай-ақ автокөліктер мен мотоциклдерді жөндеу саласы тек жұмыспен қамтудың маңызды көзі болып қана қоймай, сонымен қатар Қазақстан экономикасының тұрақты дамуына үлес қосып, шағын және орта бизнестің барлық салалары арасында негізгі көрсеткіштер бойынша көш бастап тұр.