Геотермалдық энергияның болашағы

Геотермалдық энергияны ауқымды түрде дамыту үшін бірқатар мәселелерді шешу қажет. Олардың қатарына жобаларды іске асыру тәуекелдері, рұқсат беру және лицензиялау процестері, экологиялық проблемалар және қоғамдық қабылдау жатады. Есепте келесі буын геотермалдық энергиясының техникалық және нарықтық әлеуеті сандық түрде бағаланады және оны кеңінен пайдалануды қамтамасыз ететін шаралар ұсынылады. Бұл шаралар тәуекелдерді төмендету, инновацияларды жеделдету және дәстүрлі геотермалдық жобалар мен жаңа буын жобаларының тартымдылығын арттыруға бағытталған.

Геотермалдық энергия – Жер қойнауынан алынатын жылу энергиясы. Бұл энергияның бір бөлігі 4 миллиард жылдан астам уақыт бұрын планетаның қалыптасуы кезінде пайда болған қалдық жылу болып табылады. Сонымен қатар, Жер ядросы мен мантиясында табиғи изотоптардың радиоактивті ыдырауы тұрақты түрде жүріп, ядроның температурасын шамамен 5000 °C деңгейінде ұстап тұрады. Бұдан бөлек, күн сәулесінің әсерінен топырақ пен судың беткі қабаттарының температурасы өзгереді. Орташа алғанда, тереңдікке 1 км сайын температура 25-30 °C-қа өседі. Геотермалдық жылу ағындары жер қыртысында біркелкі таралмаған және көбінесе вулкандық белсенділік сияқты тектоникалық процестермен байланысты.

Геотермалдық энергетикалық жүйелер бұл жылуды жер қойнауынан шығарып, оны жылыту, салқындату, электр энергиясын өндіру және энергияны сақтау үшін пайдаланады. Технологиядағы жетістіктер геотермалдық энергияның жаңа мүмкіндіктерін ашады, бұл оны әлем елдері мен компаниялары үшін тартымды балама етеді. Оларға Солтүстік Америкадағы мұнай мен газ кен орындарын игеру барысында дамыған көлденең бұрғылау және гидроүйкеу әдістері жатады. Егер геотермалдық энергия күн фотоэлектрлік жүйелері, жел турбиналары, электр көліктері мен аккумуляторлар сияқты табысты инновациялық салалардың жолын қайталай алса, ол басқарылатын және таза энергия көзі ретінде болашақтың энергия жүйелерінің негізіне айнала алады.

Геотермалдық энергия үздіксіз энергия көзі болғандықтан, геотермалдық станциялар жыл бойы және тәулік бойы максималды қуатта жұмыс істей алады. 2023 жылы жаһандық геотермалдық қуаттың пайдалану коэффициенті 75%-дан асты, ал бұл көрсеткіш жел энергетикасы үшін 30%-дан төмен, ал күн фотоэлектрлік жүйелері үшін 15%-дан аз болды. Сонымен қатар, геотермалдық электр станциялары икемді жұмыс істей алады, бұл электр желілерінің тұрақтылығын қамтамасыз етіп, сұранысты кез келген уақытта қанағаттандыруға мүмкіндік береді.

Геотермалдық энергияның әлеуеті үлкен тереңдіктердегі жылу ресурстарына қолжетімділік артқан сайын кеңейе түсуде. 3 км-ден астам тереңдіктегі ресурстарды зерттеу арқылы геотермалдық энергия дерлік барлық елдерде пайдаланылуы мүмкін. 8 км-ден төмен тереңдіктегі жылу ресурстары 25 жылдық қызмет ету мерзімімен 600 ТВт-қа жуық геотермалдық қуатты қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар, геотермалдық энергия ғимараттарды, өнеркәсіптік объектілерді және орталықтандырылған жылу жүйелерін қамтамасыз етудің тұрақты көзі бола алады.

2050 жылға қарай келесі буын геотермалдық энергиясын дамытуға салынатын инвестициялар 2,5 триллион АҚШ долларына жетуі мүмкін. Бұл инвестициялар мұнай-газ саласы үшін де жаңа бизнес бағыттарын дамыту мүмкіндігін ұсынып, көмірсутек сұранысының төмендеуіне байланысты тәуекелдерді азайта алады. Сонымен қатар, геотермалдық энергия сенімді және экологиялық таза электр қуатын қажет ететін деректер орталықтары сияқты салаларда үлкен сұранысқа ие болуы мүмкін.

Қазақстандағы геотермалдық энергияның мүмкіндіктері

Қазақстанда геотермалдық энергия энергетикалық баланс диверсификациясында маңызды рөл атқара алады. Геотермалдық ресурстар қалаларда орталықтандырылған жылу жүйелерін қамтамасыз ету үшін пайдаланылуы мүмкін. Өнеркәсіптік өндірістерде геотермалдық жылуды пайдалану көмір мен табиғи газ тұтынуын азайтып, қоршаған ортаға оң әсер етеді. Қазақстанның мұнай-газ саласы бұрғылау, геологиялық барлау және кен орындарын игеру саласында үлкен тәжірибеге ие, бұл геотермалдық энергетиканы дамытуға тиімді түрде қолданылуы мүмкін. Мемлекеттік қолдау, ғылыми зерттеулерді дамыту және инвесторлар үшін қолайлы жағдай жасау Қазақстанның геотермалдық әлеуетін пайдалануға мүмкіндік береді.