2025 жылғы 1 сәуірде Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (бұдан әрі - ЭЫДҰ) Инвестициялар жөніндегі комитетінің қатысуымен "Салықтық ынталандыру саясатын қалыптастыру: тәжірибелік нұсқаулық" тақырыбында семинар өтті. Іс-шара салық саясатын талдау және салық статистикасы жөніндегі жұмыс тобының отырысы шеңберінде өтті. Семинарда экономикалық даму құралы ретінде салықтық ынталандыруды тиімді әзірлеу мен бағалау стратегияларын талқылау үшін ЭЫДҰ-ға мүше елдер мен серіктестердің салық органдарының сарапшылары мен өкілдерін жиналды.
Іс-шара барысында қатысушыларға
бес негізгі кезеңді қамтитын инвестициялар үшін салықтық ынталандырудың өмірлік
циклінің тұжырымдамалық моделі ұсынылды: бастаманың туындауы, әзірлеу, іске
асыру, мониторингтеу және бағалау. Бұл модельде басты орын барлық саясаттың
тиімділігін қамтамасыз ететін басқару және ашықтық қағидаттарына арналған. Әр
кезең орындылықты бағалаудан бастап нәтижелерді бақылауға дейін салықтық
ынталандыруды қалыптастыру кезінде жауапты қажетсінетін нақты сұрақтармен сүйемелденеді.
Семинар ЭЫДҰ-ның саясаткерлер
мен мамандарды, әсіресе дамушы елдерде инвестициялық салықтық ынталандыруды
әзірлеу және енгізу процесінде қолдауға бағытталған кеңірек бастамасының бөлігі
болды. Жоба салықтық ынталандырудың өмірлік циклінің барлық кезеңдеріндегі
жалпы сын-қатерлер ымыраларды талдауға; ең жақсы тәжірибелердің мысалдарына
негізделген тәжірибелік және қолданылатын ұсыныстарды ұсынуға; шектеулі
ресурстар мен институционалдық мүмкіндіктер жағдайында шараларға басымдық
беруге жәрдемдесуге бағытталған. Бастама ЭЫДҰ-ның Қаржы және кәсіпкерлік
мәселелер жөніндегі дирекциясы (DAF) мен Швейцария Үкіметінің қолдауымен Салық
саясаты және әкімшілендіру орталығы (CTP) арасындағы ынтымақтастық аясында
жүзеге асырылады. Жоба сондай-ақ 70-тен астам елді қамтитын ЭЫДҰ Инвестициялық
салықтық ынталар дерекқорынан (ITID) деректерді пайдаланады.
Екінші сессияда қатысушылар
экономикалық салдарлар мен басқару рәсімдерін талдауға терең үңілді. Екі
негізгі аспект бөлінді: алдын-ала (ex-ante) бағалау және басқару механизмдерін
құру. Ex-ante бағалау баламаларды салыстыру және пайда мен шығындарды бағалау
құралы ретінде қарастырылды. Жанама әсерлерді, ықтимал бұрмалануларды бағалау
мәні, сондай-ақ өлшенетін мақсаттарды тұжырымдау талқыланды. Басқару тетіктері
зиянды салық бәсекелестігін шектеу үшін міндетті кейінгі (ex-post) бағалауды,
ведомствоаралық үйлестіруді және халықаралық ынтымақтастықты қамтиды. Қалыптастыру
кезеңін талқылауды аяқтай отырып, делегаттарға тәжірибе алмасу үшін сұрақтар
қойылды: қандай ведомстволар салықтық ынталандыруды бастайды, олардың
мақсаттары қалай бағаланады және алдын ала бағалауға қандай тәсілдер
қолданылады.
Жобалау кезеңі инвестициялардың
жарамдылық критерийлерін әзірлеуге, шамадан тыс сабақтастықты ынталандыру мен
шектеу арасындағы теңгерімге, сондай-ақ инвесторлардың мінез-құлқын есепке
алуға арналды. Ұсынылған салықтық ынталандыруды жобалау шеңбері негізгі ойларды
— қосымша инвестицияларға назар аударуды, саяси және экономикалық мән-мәтінді
ескеруді, теріс пайдаланудың алдын алуды және жобалау элементтерін — құралды
таңдауды, саясаттың мақсаттылығын және жомарттықты шектеуді қамтыды.
Семинар соңында тиімді салық
саясаты оны қалыптастыру кезінде терең талдауды ғана емес, сондай-ақ өзгермелі
экономикалық жағдайларға үнемі бейімделуді талап ететіндігі атап өтілді. Ұсынылған
тәсілдер мен тәжірибелік ұсынымдар қатысушы елдерге ашықтық пен есептілікті
арттыратын анағұрлым негізделген және орнықты салық ынталандыруларын қалыптастыруға
мүмкіндік береді. Түрлі мемлекеттік құрылымдар арасындағы тығыз өзара іс-қимыл
қажеттілігіне, сондай-ақ ұлттық басымдықтар мен жаһандық сын-қатерлерді есепке
алуға ерекше назар аударылды. Семинар инвестицияларды салықтық ынталандыруға жүйелі
тәсілдің маңызын — тұжырымдаудан тиімділікті бағалауға дейін, - инвестициялық
ахуалды нығайтуда, салық жүйесінің әділдігін қамтамасыз етуде және орнықты даму
мақсаттарына қол жеткізуде маңызды элемент ретінде растады.
