«Өңірлер: апта оқиғалары» (2025 жылғы 21-27 шілде)

Кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасының деректері бойынша, Ұлттық цифрлық инвестициялық платформаға жалпы құны 2,8 трлн теңге құрайтын 39 жоба енгізілді, оларды іске асыру 9 мыңнан астам жұмыс орнын құруды көздейді. Биыл олардың 9-ын іске қосу жоспарланды. Бұл жобалардың жалпы құны - 31 млрд. теңге. Нәтижесінде 752 жаңа жұмыс орны ашылады. Олардың ішінде 5 жоба Семей қаласында жүзеге асырылады.

Бұдан басқа, жалпы құны 388,2 млрд теңгені құрайтын 24 жобаны қамтитын өңірлік инвестициялық пул қалыптастырылды, оны іске асыру 4 мыңнан астам жұмыс орнын құруды көздейді. 2025 жылы жалпы сомасы 11,9 млрд теңгеге 5 жобаны іске асыру жоспарланды, бұл 222 жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.

Алайда, бірқатар аудандарда инвестиция тарту жұмыстары жеткіліксіз деңгейде жүргізіледі. Өңір басшысы қалалар мен аудандардың әкімдеріне осы бағыттағы жұмысты жандандыру жөнінде нақты тапсырмалар берді.

Ақтөбе облысы. Тау-кен өнеркәсібін дамыту өңір үшін стратегиялық маңызды болып қала береді. 2025 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша облыста өнеркәсіп өндірісінің көлемі 1,3 трлн. теңгені құрады. Бұл ретте, өнеркәсіп құрылымындағы тау-кен өндіру саласының үлесі 53%-ға (734 млрд.теңге) жетті, ал тау-кен өндіру саласындағы өсім ағымдағы жылдың 6 айында 101,5%-ды құрады. 

Экономиканың бұл саласы - өңірдегі өсімнің, жаңа жұмыс орындарының, инфрақұрылымның және жалпы тұрақтылықтың көзі.

Шымкент. Қалада міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесімен қамту артып келеді - тұрғындардың 80%-дан астамы, 1 млн. астам адам сақтандырылды. Оның 700 мыңнан астамы мемлекет төлейтін жеңілдікті санатқа кіреді. Сонымен қатар, 237 мың тұрғынның сақтандыру мәртебесі жоқ, оның ішінде 56 мыңнан астамы әлеуметтік осал топтарға жатады.

Жыл басынан бері Шымкентте қымбат кардиохирургиялық және нейрохирургиялық операцияларды қоса алғанда, 1,8 млрд теңгеден астам сомаға 500-ге жуық жоғары технологиялық медициналық қызмет көрсетілді. Жыл соңына дейін осындай 1500-ге жуық операция жүргізу жоспарланды.

2026 жылдан бастап онкоскринингтер кепілдендірілген тегін көмек тізіміне енеді және сақтандыру мәртебесіне қарамастан барлығына қолжетімді болады. Сондай-ақ, гепатит, психикалық бұзылулар және инсульт сияқты бірқатар ауыр және созылмалы аурулары бар емделушілер тегін тексеріледі. МӘМС базалық пакетіне 2026 жылдан бастап амбулаториялық диализ, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету және созылмалы аурулардың 12 тобы бойынша стационарлық көмек кіреді.

Жыл басынан бері қаланың медициналық ұйымдары 3,5 млн. астам консультациялық-диагностикалық қызмет көрсетті, 137 мың адам, оның ішінде 120 мыңы МӘМС желісі бойынша стационарлық көмек алды.

Ақмола облысы. Еліміздің негізгі аграрлық аймағында бидай жинау басталды. Күздік бидайдан алғашқы астық "Зеренді сақтау өнімдері" ЖШС егістіктерінен түсе бастады. Мұнда егін жинау қарқынды жүріп жатыр, өнімділік 30-32 ц/га құрады.

Ағымдағы жылы ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер елеулі мемлекеттік қолдауға ие болды. "Кең Дала" және "Кең Дала 2" бағдарламалары бойынша 870 фермер 103,5 млрд теңгеден астам сомаға жеңілдікті несие алды. Сонымен қатар, жеңілдікті лизинг бағдарламасы бойынша жыл басынан бері Ақмола аграршылары 31 млрд. теңге сомасына 587 бірлік ауыл шаруашылығы техникасын сатып алды. Жалпы алғанда, ағымдағы жылы облыстың агроөнеркәсіптік кешенін дамытуға 227 млрд теңгеден астам қаражат жұмсалды.

Алматы облысы. Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша өңір инвестиция тарту көрсеткіштері бойынша тұрақты өсу серпінін көрсетті. Ағымдағы жылдың 6 айында негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлемі 421,6 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 24,7%-ға артық. Бұл ретте, жеке салымдардың үлесі 288,6 млрд. теңгені құрады, ал облыстың республикалық инвестициялар көлеміндегі үлес салмағы 5,2%-ға жетті.

Тікелей шетелдік инвестициялар да айтарлықтай өсуді көрсетті, I-тоқсанның қорытындысы бойынша өңірге 210,7 млн. АҚШ долл. келіп түсті, бұл өткен жылдың деңгейінен 1,5 есе көп.

Инвестициялар - тұрақты экономикалық дамудың негізгі драйверлерінің бірі және облыста проактивті тәсіл қолданылады: цифрлық инвестициялық платформа іске қосылды, өңірлік штаб жұмыс істейді және жобалардың нақты портфелі қалыптастырылды.

Шығыс Қазақстан облысы. Шыңғыстай ауылының маңында өнімділігі сағатына 80 тоннаға дейінгі жаңа асфальт зауыты жұмысын бастады. Нысанды іске қосу ең қиын аудандардың бірі – Катон-Қарағайдағы жол-көлік инфрақұрылымын жақсарту бойынша негізгі қадамдардың бірі болды.

Жоба 280 млн теңге көлемінде жеке инвестицияларға іске асырылды, бұл қазіргі заманғы өндірісті іске қосып қана қоймай, жергілікті тұрғындар үшін 10 тұрақты жұмыс орнын қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Барлық негізгі жабдықтар мен құрылыс материалдары Қытайдан жеткізілді.

Аудандағы асфальттың жеке өндірісі логистикалық шығындарды едәуір төмендетіп, әсіресе материалдарды жеткізу бірнеше аптаға созылуы мүмкін аймақтың күрделі географиясы жағдайында жол жұмыстарын жеделдете алады.

Астана. Елордада ауқымды абаттандыру және көгалдандыру жұмыстары жалғасып жатыр. Жұмыстар барлық аудандарды қамтиды: аулалар жаңартылуда, саябақтар, алаңдар мен жаяу жүргіншілер аймақтары салынып жатыр. Биыл 1 млн екпе, оның ішінде ЛРТ желісі мен Есіл жағалауында отырғызу жоспарланды.

Алматы, Байқоңыр, Сарайшық, Сарыарқа, Нұра және Есіл аудандарында ондаған жаңартылған аулалар мен қоғамдық кеңістіктер ашылды. Балалар және спорт алаңдары, шағын сәулет нысандары орнатылды, көгалдандыру жүргізілді. Көл, амфитеатр, балалар және спорт аймақтарымен "Altyn Adam" ТК қарама-қарсы жаңа саябақ салынып жатыр. Жұмыстар 2025 жылғы қазанда аяқталады.

Биыл барлығы 170-ке жуық нысан абаттандырылады. Жұмыстың көп бөлігі аяқталды.

Алматы облысы. Өңірге 2025 жылдың бірінші тоқсанында 162 мың турист келді, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 62%-ға артық. Өңірге деген қызығушылықтың қарқынды өсімі халықаралық деңгейдегі жыл бойы туризмнің орталығына айналатын Алматы тау кластерінің ауқымды дамуымен байланысты.

Қазір облыста 161,5 мың төсек-орынға арналған 270 орналастыру нысаны жұмыс істейді. Тек таулы аймақта 140 туристік база жұмыс істейді - бұл өткен жылмен салыстырғанда 8,6%-ға артық.

Кем емес ауқымды жоба - Oi-Qaragai курортты кеңейту. Оның аумағы 10 есе - 105-тен 1000 гектарға дейін артады. 2028 жылға қарай мұнда 500 жаңа жұмыс орны пайда болады, жеке инвестициялар көлемі 83,2 млрд. теңгені құрайды. Облыс әкімдігі газ, электр және сумен жабдықтау, сондай-ақ негізгі туробъектілерге жолдарды жөндеу бойынша жобаларды іске асырылады.

Атырау облысы. 2025 жылға арналған Өңірлік жұмыспен қамту картасы шеңберінде облыста 31 мыңға жуық жұмыс орнын құру жоспарланды, оның 23 мыңы - тұрақты жұмыс орындары.

Жыл басынан 1 шілдеге дейін облыста 11 244 жұмыс орны құрылды, оның ішінде 5 мыңға жуығы тұрақты жұмыс орындары. Ұлттық жобалар мен даму тұжырымдамалары шеңберінде 2 531 жұмыс орнын құру жоспарланған, қазіргі уақытта 56 жоба шеңберінде 1 163 жұмыс орны құрылды. Бұл деректер еңбек биржасында "Жұмыс орындарын интеграциялау" ақпараттық жүйесі арқылы тіркелді.

Биыл әлеуметтік қолдау шараларымен 42 мың адамды қамту жоспарланды. Оның ішінде 10 мыңнан астамы бос лауазымдарға, 2 639 адам қоғамдық жұмыстарға, 2 283 адам жастар практикасына, 478 жас "Бірінші жұмыс орны" жобасына, 1 500 адам "Күміс жас" жобасына қатысады. Сонымен қатар, 230 адам грант алады, 220 жас микрокредит алады, 1 880 адам онлайн оқуға жіберіледі.

Шығыс Қазақстан облысы. Ағымдағы жылдың 6 айының қорытындысы бойынша облыста негізгі капиталға инвестициялар көлемі бойынша - 101,2%, құрылыс жұмыстары - 102,4%, ауыл, орман және балық шаруашылығының жалпы өнімі - 104,6%, оның ішінде ауыл шаруашылығы - 104,8%, сауда - 102,8% өсім қамтамасыз етілді. 102,9% өсіммен 145,7 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімін шығару көлемі 115,8 млрд теңгені, өсу қарқыны 122,7%-ды құрады. Жұмыс істеп тұрған шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 62,8 мың бірлікті, өсімі 100,9%-ды құрады.

Мемлекет басшысының 2029 жылға қарай экономикалық өсуді қамтамасыз ету бойынша алға қойған міндетін 2 есе орындау үшін облыста өңірлік жобалау кеңсесі жұмыс істейді, барлық қалалар мен аудандар бойынша экономикалық өсу нүктелерінің бес жылдық жоспарлары, сондай-ақ "Ауылдық округтерге арналған Жол карталары" бекітілді.

Астана. Елорда әкімдігі жеке инвестицияларды тарту бойынша жұмысты жалғастырып келеді. Бұл экономиканың тұрақты өсуіне ғана емес, тұрақты жұмыс орындарын құруға да ықпал етеді. Осылайша, 2024 жылы қала экономикасына 2 трлн теңге тартылды, бұл 2023 жылмен салыстырғанда көп.

Қаланың инвестициялық штабының отырысында инвесторлардың бірқатар ұсыныстары қаралды. Мысалы, бұл көпфункционалды логистикалық тарату кешені мен шаруашылық дүкендер желісінің кешенін салу, тау-кен металлургиялық зертханалық кешен, жарықтандыру діңгектерін және геохимиялық зертхананы дайындауға арналған өндірістік кешен және т.б. жобалар.

Ұсынылған жобалардың жалпы инвестиция көлемі шамамен 100 млрд теңгені құрайды, бұл шамамен 3 мың жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Өңірлік инвестициялық штаб отырыстары тұрақты негізде өткізіледі.

Жетісу облысы. Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша ауданда өнеркәсіп өндірісінің көлемі 7,6 млрд. теңгені құрады - өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 54,4%-ға өсті.

Жыл басынан бері 43,2 млрд теңге инвестиция тартылды, оның 73%-ы - жеке инвестициялар. Ірі жобалардың қатарында Достық станциясында жүк терминалы мен жөндеу станциясының құрылысы, "Достық - Мойынты" теміржол желісін аяқтау. Егіс алқабы 80 мың га құрады. Жыл басынан бері 6,4 мың га пайдаланылмаған жер мемлекет меншігіне қайтарылды.

Өңір әкімінің өткен жылғы тұрғындармен кездесуінде көтерілген тұрғындардың өтініштері бойынша жұмыс жүргізіліп жатыр.

Маңғыстау облысы. Биыл өңір жастары үшін 2000 нысаналы білім гранты бөлінді. Ш.Есенов атындағы университетте Академик Е.Бөкетов атындағы Қарағанды зерттеу университеті, Қарағанды индустриалды Университеті және А.Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті өкілдерінің қатысуымен түсіндіру іс-шаралары өтіп жатыр.

Осы үш ЖОО-да 300-ден астам мамандық бойынша кадрлар даярлау жүзеге асырылады. Мұнда 900-ге жуық ғылым докторы, ғылым кандидаты және PhD докторы жұмыс істейді. Маңғыстау талапкерлеріне дәл осындай ғылыми-академиялық әлеует ұсынылады. Түсіндіру жұмыстарына университеттердің 20-ға жуық өкілі тартылды, олар мақсатты гранттардың артықшылықтары мен мүмкіндіктері туралы егжей-тегжейлі баяндайды. Ата-аналар мен талапкерлер барлық қажетті ақпаратты осы жерден ала алады.

Түркістан облысы. Өңірге аудандар мен қалалар әкімдіктерін бағалаудың рейтингтік жүйесі енгізілді. Тиімділік индикаторлары тоқсан сайын бақыланады, қорытындылары алқаларда талқыланады. Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша 118% деңгейінде қысқа мерзімді экономикалық өсім тіркелді, облыс республикада бірінші орынға шықты.

Жартыжылдықтың қорытындысы бойынша өнеркәсіптік шығарылым 723,3 млрд теңгені (+13,5%) құрады, с.і. өңдеу және тау-кен салалары есебінен. Ауыл шаруашылығы өнімі 253,9 млрд теңгеге жетті (+4,7%), облыс республикада көш бастап тұр. Құрылыс жұмыстарының көлемі - 230,3 млрд теңге (+25,1%), 438,5 мың ш.м. тұрғын үй пайдалануға берілді (+18,2%).