Экономика және заң: инклюзивті білім беру ортасын қалыптастырудың халықаралық тәжірибесі

Негізгі құжаттар:

• ЕО Кеңесінің жалпы құндылықтар мен инклюзивті білім туралы ұсынымы әр баланың оқуға тең қол жеткізу құқығын бекітеді1.

• Интеграция және инклюзия бойынша іс – қимыл жоспары (2021-2027) көшіп-қонушыларды, ерекше қажеттіліктері бар балаларды және басқа да осал топтарды қолдауға бағытталған2.

• Мүгедектігі бар адамдардың құқықтары жөніндегі Еуропалық стратегия (2021-2030) барлық деңгейлерде инклюзивті білім берудің дамуын көздейді3.

• 2025 жылға қарай Еуропалық білім беру кеңістігі негізгі бағыттардың бірі ретінде инклюзияны қамтиды4.

Негізгі басымдықтар: білімге тең қол жеткізу, жеке қолдау, инклюзия саласында педагогтерді даярлау және нәтижелерге жүйелі мониторинг жүргізу.

2024 жылы инклюзивті тәжірибелердің ең үздік мысалдары жиналған «Compendium of Inspiring Practices on Inclusive and Citizenship Education» жинағы жарық көрді5.

ЕО тәжірибесі елдер арасындағы заңнамалық кепілдіктер мен ынтымақтастықтың үйлесімі шын мәнінде қолжетімді және әділ білім беру ортасын құруға ықпал ететінін көрсетеді.

H. R.3852 – Reimagining Inclusive Arts Education Act 6(Инклюзивті өнер білімін қайта қарау туралы заң) заң жобасы мүмкіндігі шектеулі оқушылардың өнер саласындағы білім беру бағдарламаларына қолжетімділігін кеңейтуге, бейімделген материалдар мен инклюзивті оқыту әдістерін енгізуге бағытталған.

H. R. 3850 – Protecting Students with Disabilities Act 7(Мүмкіндігі шектеулі студенттерді қорғау туралы заң) заң жобасы мүмкіндігі шектеулі адамдардың жаппай білім алуы туралы Заңның (IDEA) орындалуына бақылауды күшейтеді және арнайы білім беру бағдарламаларының сапасын қамтамасыз етеді.

Айованың Senate File 418 заң жобасы 9бастауыш және орта мектептерде жыныс және гендер теориясын оқытуды шектейді, сонымен қатар білім берудегі гендерлік сәйкестілік бойынша кемсітушіліктен қорғауды жояды, білім беру ортасының инклюзивтілігіне жанама әсер етеді.

АҚШ Білім министрлігі қол жетімділікті жақсартуға, білім беру модельдерін таңдауға және мүгедектігі бар студенттерге қызмет көрсету сапасын жақсартуға бағытталған арнайы білім беру бағдарламаларын реформалауға бастамашы болды. Реформа инновациялық білім беру модельдерінің енгізілуін және білім беру мекемелерін таңдау мүмкіндіктерінің ұлғаюын қамтиды.

Саяси қиындықтарға қарамастан, АҚШ-тағы инклюзивті білім беруді жақсарту бойынша жұмыс жалғасып жатыр. Алайда, тұрақты өзгерістерге қол жеткізу үшін федералды және штат деңгейдегі бірлескен шаралар, сондай-ақ білім беру мекемелері мен қоғамдастықтың қолдауы қажет.

Негізгі заңнамалық бастамалар мен реформалар:

• SEND реформалар жоспары (Plan for Change) SEND бар балаларға білім беру сапасын жақсартуға бағытталған. Осы жоспар шеңберінде мектептерде қосымша орындар құру, педагогтердің кәсіби даярлығын жақсарту және оқушылардың қажеттіліктерін бағалау үшін жаңа стандарттарды енгізу көзделген. 2025 жылға қарай мектептердегі орындар санын едәуір ұлғайту, сондай-ақ SEND бар балаларға арналған білім беру қызметтерінің қолжетімділігін жақсарту жоспарланады10.

• SEND: 0-25 жас практика кодексі 0-25 жас аралығындағы SEND бар балалар мен жастарға қолдау көрсету үшін білім беру мекемелері мен билік органдарына нұсқаулық береді. Ол қажеттіліктерді бағалау, жеке білім беру жоспарларын әзірлеу және әртүрлі қызметтер арасындағы үйлестіруді қоса алғанда, көптеген мәселелерді қамтиды11.

• Мүгедектік және аутизмді оқыту практикасы кодексі (Oliver McGowan Code of Practice) мүгедектік және аутизм саласындағы мамандарды оқытуға міндетті талаптарды белгілейді. Ол білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыруды қоса алғанда, әртүрлі салаларда мүгедектігі бар және аутизмі бар адамдарға қызмет көрсету сапасын арттыруға бағытталған12.

Инклюзивті білім беру практикасы:

• SEND бар оқушыларға арналған орындарды құру: жалпы мектептерде 10 000 жаңа орынға, соның ішінде сыныпты бейімдеуге, мамандандырылған қондырғыларға және көмекші технологияларға £740 млн бөлінген.

• Inclusion 2028 бағдарламасы SEND бар 240 000 оқушы үшін дене шынықтыру мен спортқа қолжетімділікті жақсартуды, спорт клубтарын құруды және 10 000 тәрбиешіні оқытуды көздейді.

• RISE бағдарламасы инклюзивті тәсілдерді енгізу және SEND бар барлық оқушылардың нәтижелерін арттыру үшін мектептердің ресурстары мен кәсіби дамуын қамтамасыз етеді.

Реформалардың маңызды бөлігі - ата-аналарды, педагогтар мен сарапшыларды инклюзивті білім беру саясатын әзірлеу және енгізу процесіне белсенді тарту. Білім министрлігіне SEND бар балаларға білім беру нәтижелерін жақсарту бойынша кеңес беретін SEND инклюзивті оқыту тобы сияқты сараптамалық топтар құрылды.