Реттеушілік актілерді әзірлеу кезінде "one in-one out" қағидатын қолдану

Кейінгі жылдары академиялық ортада осы тақырыпқа деген қызығушылық артып келеді. Әр түрлі елдердің ғалымдары осы қағидаттарды қолданудың тиімділігі, бизнес шығындарының төмендеуіне және тұтастай алғанда жүргізіліп жатқан реттеуші саясаттың тиімділігіне әсер ету мәселелерін кеңінен зерттеп жатыр.

Феличе Симонелли мен Надина Якобтың "Improving the EU Policymaking Process: The Dos and the Don’ts" мақаласы Еуропалық Одақ елдерінің заң шығару процесінде "One in–One out" қағидатын енгізу жөніндегі ережелердің іске асырылуын талдауға арналған. Мақала авторлары, мысалы, "One in–One out" қағидатын енгізуге байланысты осындай проблеманы эмпирикалық деректердің шектеулі саны ретінде сипаттайды. Сондай–ақ, мақалада жиынтық шығындарды бағалаудың өзі көп уақытты қажет ететін процесс екендігі атап өтіледі, бұл саясаткерлерді "One in-One out" қағидатының философиясын тұрақты негізде игеруге үйретуді талап етеді.

Мақалада авторлар "ЕО саясатын әзірлеу процесінің тиімділігіне нұқсан келтірместен реттеу шығындарын қысқартуға ықпал ету үшін ЕО елдерінде "One in–One out" қағидатын енгізуге мұқият, кезең-кезеңмен әрекет ету тәсілі қажет" екенін атап көрсетеді. Осы мақсатта ЕО елдерінің жүйесін "One in–One out" қағидатына біртіндеп енгізудің, тестілеудің және бейімдеудің көпжылдық жоспарын әзірлеу көзделіп, сонымен бір мезгілде қағидатты енгізуге байланысты туындайтын әкімшілік және құқық қолдану шығыстарын қоса алғанда, жанама әсерлер шектелді.



"Стабилизация регуляторной нагрузки: трудности реализации принципа «один за один" мақаласында О.М. Шестоперов пен Т. Л. Рукавишникова Ұлыбританияда, Канадада, Австралияда және Ресейде "One in-One out" қағидатын қолдану тәжірибесіне талдау жүргізді. Мақалада "One in–One out" және одан кейін "One in–Two out" қағидаттарын енгізудің ең сәтті тәжірибесі Ұлыбританияда көрсетілгені атап өтілді. Канадада шығындарға қатысты ережелерді қамтитын федералды заңнаманың қолданыстағы талаптарын түгендеуге назар бөлінді. "One in–One out" қағидатын тиімді қолдану мақсатында Канадада бағалау жүргізу үшін жауапты тұлғаларды барлық қажетті материалдармен қамтамасыз етуге қабілетті әдістемелік оқулықтар мен құралдар кешені жиналып, дайындалды.

Алайда, осы қағидаттарды қолдану әрдайым бизнестің әкімшілік жүктемесінің деңгейін сақтауға немесе төмендетуге мүмкіндік бере алмайды. Австралияда "One in–One out" қағидатын қолдана отырып, бизнеске жүктемені азайту бойынша айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізу мүмкін болмады.

И. А. Усенков "Правило отмены соразмерного требования как средство «умного регулирования" мақаласында аталған қағидатты қолдану тиімділігін бағалау тұрғысынан оны "пайдалы, қажетті және нәтижеліліктің объективті өлшемі жоқ, егжей-тегжейлі қарастыру кезінде популистік" деп қарастыруға болатындығын атап өтеді. Автор өз зерттеуінде Ұлыбритания, АҚШ және Ресей заңнамасының тұрақтылығына әсер ету контекстінде қағидаттың қолданылуына салыстырмалы талдау жүргізеді. Мақалада автор талдау жүргізу кезінде қағидатты қолдануға қатысты бірқатар мәселелерді анықтады. Мысалы, осы қағидатты қолдану кезінде нормаларды анықтаудың дұрыстығы, енгізілетін және жойылатын талаптардың пропорционалдылығын анықтаудағы негізділік, осы қағиданы қолданудың тиімділігі және "жоюға болатын нормалар болмай және жаңа нормаларды қабылдау қажет жағдайда заң шығару жүйесінің құлдырауы" тәуекелдері.

Осылайша, әртүрлі елдер ғалымдарының зерттеулерін шолу ел үкіметтерінің «One in–One out», «One in–Two out» и «One-in, X-out» қағидаттарын қолдануда мұқият болатынын көрсетті. Осы қағидаттарды қолдану практикасы оларды қолданудың тиімділігі, ең алдымен, оларды орындау шығындары бойынша паритетті сақтай отырып, қабылданатын және алып тасталатын нормалардың саны бойынша пропорционалдылықты анықтауға байланысты екенін көрсетеді.

Сараптама орталығы директорының орынбасары