Өңірлер: Апта оқиғалары (2025 жылғы 24-30 қараша)

Алматы облысы. Өңір жедел экономикалық өсуді көрсетіп, жыл қорытындысы бойынша ұлттық рейтингте 10-шы орыннан 5-орынға көтерілді. Қонаев қаласы облыс орталығы болып тағайындалғаннан кейін өңір барлық негізгі бағыттар бойынша тұрақты оң өсім көрсетті. ЖӨӨ 3,4 трлн теңгеден 6 трлн теңгеге дейін өсті, елдің ЖІӨ-дегі облыстың үлесі 4,8%-ке дейін өсті.

2025 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша қысқа мерзімді экономикалық индикатор – 109,7%. Өсуге дамудың негізгі қозғаушы күшіне айналған шикізаттық емес сектор ықпал етті. Өнеркәсіпте, құрылыста, саудада, көлік-логистикалық қызметте оң қарқын байқалады.

Облыс бірқатар ірі өнеркәсіптік өңірлерді басып озып, озық өсу аймағы мәртебесіне ие болды. Өңір инвестиция тартуды және экономикалық өсудің жаңа нүктелерін құра отырып, инфрақұрылымдық әлеуетін нығайтуды жалғастырады.

Ақмола облысы. Облыс ауыл шаруашылығында рекордтық нәтиже көрсетті: 2025 жылы жалпы өнім алғаш рет 1,2 трлн теңгеге жетеді. Биылғы астық жинау науқаны рекорд көрсетті: 7,6 млн тонна астық жиналды, оның 70%-тен астамы үшінші санатты талаптарға сай болып, өңірдің экспорттық позициясын нығайта түсті.

Өңірде өңдеу өнеркәсібі мен мал шаруашылығы да дамып келеді. Ірі өндірістік кешендер салынып, мыңдаған жұмыс орындары ашылып, автоматтандыру мен цифрландыру элементтері енгізіліп жатыр. Мал шаруашылығы саласы ет және жұмыртқа өндірісіндегі позициясын нығайтып, облыс 2027 жылға қарай сүт және бордақылау өндірісін айтарлықтай кеңейтуді жоспарлап отыр.

Қызылорда облысы. Өңірлік инвестициялық штабтың отырысы өтті. Үкімет бақылауындағы Ұлттық цифрлық инвестициялық платформаға енгізілген жобалардың орындалу барысы басты назарда. Тұрақты мониторинг, туындаған мәселелерді жедел шешу, жобалардың «қызыл аймаққа» түсуіне жол бермеу қажеттігі баса айтылды.

10 айда 602,7 млрд теңге инвестиция игерілді, бұл жылдық жоспардың 95,5%; жыл соңына дейін көрсеткішті 720 млрд теңгеге дейін арттыру жоспарланып отыр. Облыста жалпы құны 2,8 трлн теңгеге 98 жоба жүзеге асырылып, 12 мыңнан астам жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Осы жылы іске қосу жоспарланған 27 ірі жобаның 12-сі аяқталды; сондай-ақ өңірлік деңгейдегі 23 шағын жоба жүзеге асырылды.

Аудан әкімдері мен салалық басқарма басшылары жобалардың ағымдағы жай-күйі туралы баяндады. Сондай-ақ міндеттердің сапалы әрі уақытылы орындалуына жергілікті атқарушы органдар жауапты екені айтылды.

Жетісу облысы. «Қорғас торабы» трансшекаралық хабы инвестиция тартуға, транзиттік тасымалдауды кеңейтуге және инфрақұрылымды жаңғыртуға бағытталған күш-жігермен дамуды жалғастырып жатыр.

Екі арнайы экономикалық аймақта 76 млрд теңгеге 40 жоба жүзеге асырылып, 2 мыңнан астам жұмыс орны ашылды. Негізгі жобалардың ішінде – «KTZE - Khorgos Gateway» құрғақ порты, «SSA Feed Mills» жемшөп зауыты және «Майами Солар» күн панельдерін шығаратын зауыт.

Көлік желісінің дамуы жалғасады: Алтынкөл - Жетіген жолының екінші желі салынып, жаңа темір жол учаскелері мен айналма жолдардың ЖСҚ әзірленіп жатыр. Жобалардың іске асырылуы Қазақстан мен Қытай арасындағы жүк тасымалының ұлғаюына, қолданыстағы шекаралық өткелдердегі жүктемені азайтуға, өңірді негізгі логистикалық хаб ретінде нығайтуға мүмкіндік береді.

Шығыс Қазақстан облысы. Өңір балық шаруашылығы саласын дамытудың 2030 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы аясында тауарлық балық өндірісін кеңейтіп жатыр. Өндіріс көлемін жылына 9774 тоннаға дейін жеткізу жоспарланып отыр, оның ішінде 8578 тонна ақсерке, 1151 тонна тұқы, 45 тонна бекіре тұқымдас балық түрлері. Өсім арнайы бақтақ өсіру учаскелерімен, көл шаруашылықтарымен және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың, соның ішінде «ОстФиш» ЖШС-ның қуатымен қамтамасыз етіледі.

Одан әрі дамудың негізгі шарттары – жемшөп және отырғызу материалы. 2030 жылға қарай жемшөпке деген қажеттілік 15 мың тоннаға бағаланады, оның едәуір бөлігі – бақтаққа арналған импорттық жемшөп. Өңірдің инкубациялық зауыттары 2,3 млн бақтақ шабағы мен 250 мың бекіре шабағын өндірді. Кейінгі төрт жылда барлығы 6,2 мың тонна шабақ өсірілді, осы жылы 2 302 тонна тауарлық балық шығару жоспарланып отыр.

Салаға мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі: тек 2025 жылдың өзінде шаруа қожалықтарына 130,5 млн теңге субсидия бөлінді, ал жыл соңына дейін бұл сома 269 млн теңгеден асып, инвестициялық шығындарға қосымша қаражат бөлінеді. Осы жылдың 9 айының қорытындысы бойынша бақтақ, тұқы, бекіре және шаянды қосқанда 1 310 тонна тауарлық балық өндірілді. Өңірде өндірістік қуаттарды жүйелі түрде арттыра отырып, акваөсіру кластері дамып келеді.

Алматы. Қала әкімі Д.Сатыбалдының төрағалығымен өткен Өңірлік инвестициялық штаб отырысында көлік, энергетика, өнеркәсіп, инновация салаларында іске асырылып жатқан және перспективалық жобалар, соның ішінде ЖТС-2 жүк терминалын дамыту, ЖЭО құрылысы, автобус паркін жаңарту, инфрақұрылымды кеңейту мәселелері талқыланды. Сондай-ақ жанармай құю станцияларын құру бастамалары да қарастырылды.

Отырыс қорытындысы бойынша әкім құзырлы мекемелерге бастамаларды қолдауды күшейтіп, олардың жан-жақты дамуын қамтамасыз етуді тапсырды. Инвестициялық штаб жобаларды іске асыру сапасын және инвесторлар үшін жағдайды жақсарту бойынша тұрақты негізде жұмысын жалғастырады.

Маңғыстау облысы. Ақтауда Өңірлік инвестициялық штабтың отырысы өтіп, оған аудан әкімдері, мемлекеттік органдар, прокуратура, квазимемлекеттік сектор өкілдері, жоба бастамашылары қатысты.

Инвестициялық жобаларды қолдауды жетілдіру, бекіту мерзімдерін қысқарту, инвесторлармен өзара әрекеттесу сапасын арттыру тетіктері талқыланды. Жыл басынан бері шамамен 230 млрд теңгеге 17 жоба жүзеге асырылды; жыл соңына дейін 38 млрд теңгені құрайтын тағы бес жоба аяқталады. Рәсімдердің ашықтығына және туындаған мәселелерді уақтылы шешуге ерекше назар аударылады.

Отырыста әрбір жобаның жұмыс орындарын ашып, өңір экономикасының өсуіне ықпал ететіні баса айтылды. Барлық бастамаларды тиімді жүзеге асыруға басымдық бере отырып, қадағалауды күшейту және инвесторлар үшін барынша қолайлы жағдай жасау тапсырылды.

Абай облысы. Облыс әкімі Б.Уәли Семей қаласынан 16 шақырым жерде салынып жатқан жаңа қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының құрылыс алаңында болды. Жобаны Түркияның «Makimsan A.T.S ST» компаниясы жүзеге асырып жатыр, жобаның құны 8 млрд. теңге. Учаскеде қуаты 75 000 тонна сұрыптау қондырғысы мен қуаты жылына 300 000 тоннаға дейін қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны бар. Құрылысты 2027 жылдың ІІ тоқсанында аяқтау жоспарланған.

Меморандум мынадай инфрақұрылымдық бастамаларды қамтиды: Семейде өтпежолдар мен көпірлер салу, бірқатар аудандардың кәріздік тазарту құрылыстарын жаңғырту, әкімшілік ғимараттар мен әлеуметтік нысандардың құрылысы.

Қызылорда облысы. Облыста республикалық маңызы бар ірі инфрақұрылымдық жоба «Қызылорда-Жезқазған» тас жолы пайдалануға берілді. Салтанатты ашылуда жолдың көлік қолжетімділігі мен өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін стратегиялық маңыздылығы атап өтілді. 216 шақырым жолды қалпына келтіруге 84 млрд теңге бөлінді.

Жаңа тас жол жүру уақытын айтарлықтай қысқартады, қозғалыс қауіпсіздігін арттырып, Ұлытау және Қарағанды облыстарымен байланысты жақсартады. Қалалар арасындағы жол жүру уақыты 20 сағаттан 16 сағатқа дейін қысқарды, ал Ұлытау өңіріндегі учаскені аяқтағаннан кейін Астанаға дейін жол шамамен 12 сағатты құрайды. Тұрғындардың өтініштеріне жауап беріп, инфрақұрылымдық жобалардың басымдылығын растай отырып, жоба мерзімінен бұрын аяқталды.

Жақында құны 46 миллиард теңгеге тас жолды «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» дәлізімен байланыстыратын 25 шақырымдық айналма жолдың құрылысы басталады. Жаңа учаскелердің ашылуы жол бойындағы қызмет көрсетуді дамытуға, шағын және орта бизнестің мүмкіндіктерін кеңейтуге, жүк тасымалының артуына, өңірлік интеграцияны күшейтуге жағдай жасайды.

Ақтөбе облысы. Өңірде ауыл шаруашылығында оң үрдістер жалғасады: жыл басынан бері ауыл шаруашылығы өнімі 353 млрд теңгеге жетіп, мал басы орта есеппен 7% өсті. Облыс басшылығының айтуынша, шаруаларды қолжетімді қаржыландыруда мемлекеттік жеңілдікті несиелеу бағдарламалары басты рөл атқарды.

«Ауыл Аманаты» бағдарламасының да ауыл экономикасын дамытуға қосқан үлесі зор – 16,4 млрд теңгеге 2883 несие берілді. Қаржыландыру өңірдің аграрлық секторының құрылымдық тұрақтылығын күшейте отырып, халықты жұмыспен қамтуға, ауыл тұрғындарының кірістерін арттыруға және кәсіпкерлік бастамаларды кеңейтуге ықпал етеді.

Маңғыстау облысы. Мұнда Қытайдың «Чжонъюн Интернешнл» компаниялар тобымен бірлесіп жүзеге асырылатын жаңа теңіз портын салу жоспарланып отыр. Жобаға инвестиция шамамен 300 млн долларды құрайды; инвестор заңды тұлғаны тіркеп, шарттық құжаттаманы дайындауға кірісті.

Жаңа порт еліміздің транзиттік әлеуетін айтарлықтай нығайта отырып, «Қытай – Қазақстан – Ақтау – Баку – Поти – Еуропа» халықаралық дәлізінің негізгі буынына айналады. Алдын ала болжам бойынша, жобаны жүзеге асыру жүктерді жеткізу мерзімін 7-15 күнге қысқартуға және логистикалық шығындарды 18-25%-ға төмендетуге мүмкіндік береді.

Жаңа портты құру қосымша жұмыс орындарын ашуға, ілеспе өндірістерді дамытуға, Қазақстанның транскаспийлік бағыт жүйесіндегі позициясын нығайтуға мүмкіндік береді. Жоба өңірдің көлік инфрақұрылымын ауқымды жаңғырту және сыртқы сауда байланыстарын нығайту бөлігі ретінде қарастырылады.

Солтүстік Қазақстан облысы. Облыс делегациясы экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты нығайту мақсатында Қытайға сапар жасады. Бейжіңде Қытайдың жетекші мемлекеттік және жеке корпорацияларымен келіссөздер жүргізіліп, нәтижесінде жеті меморандумға, оның ішінде Қазақстан-Қытай ғылыми-аграрлық орталығын құру туралы келісімге қол қойылды. Орталық технологиялар трансферті, цифрлық шешімдерді енгізу, бірлескен зерттеулер алаңына айналады.

2019 жылдан бастап өңірде бірлескен жемшөп зауыты табысты жұмыс істеп, одан әрі өндірістік кооперацияға негіз болды. Меморандумдардың жаңа топтамасы қосымша жобаларды іске қосуға, экспорттық әлеуетті арттыруға және инвестиция тартуға мүмкіндіктер ашады. Облыстың билік органдары ҚХР-мен ынтымақтастық өңірдегі экономиканы жаңғыртудың негізгі драйверлерінің біріне айналып отырғанын атап өтті.

Түркістан облысы. Облыс орталығында Қазақстан мен шет мемлекеттерден 300-ге жуық компанияның қатысуымен «TURKISTAN INVESTMENT AND TURISM FORUM-2025» халықаралық инвестициялық форумы өтіп жатыр. Шара өңірдің инвестициялық және туристік әлеуетін ілгерілетуге, өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығы саласын және туризм инфрақұрылымын дамытуға бағытталған. Форум аясында қолөнер бұйымдары, туристік орындар, ауыл шаруашылығы өнімдерінің көрмесі өтті.

Пленарлық отырыста Түркістанның Қазақстанның жаңа инвестициялық циклінің драйвері ретіндегі болашағы талқыланды. Қатысушылар ҚХР және халықаралық бизнес өкілдерінің өңірге қызығушылығының артып келе жатқанын атап өтті. Өнеркәсіп, тоқыма, АӨК, құрылыс материалдары өндірісіндегі бірқатар жобалар алдын ала мақұлданды. Индустриалды аймақтарды құру және өндірісті оқшаулау бойынша жаңа меморандумдарға қол қойылады.

Облыста 2025-2028 жылдарға арналған 111 жобадан тұратын инвестициялық пул қалыптастырылды. Қазірдің өзінде 34 жоба іске асырылып, 5 мыңға жуық жұмыс орны ашылды. 10 айдың қорытындысы бойынша шамамен 1,8 трлн теңге инвестиция тартылып, ТШИ көлемі жылдық жоспардан асып түсті. Форум ірі келісімдерге қол қою мен халықаралық серіктестікті нығайтудың негізгі алаңына айналды.

Абай облысы. Өңір әкімдігінде азық-түлік қауіпсіздігі мәселелеріне арналған отырыс өтті. Өңірде егін жинау науқаны аяқталды: 348,9 мың тонна астық жиналды, 1 млн тоннадан астам қоймалар іске қосылды, көкөніс пен астық сақтау қоймалары белсенді дамып келеді. Мал шаруашылығында тұрақты өсім байқалды: ірі қара мал басы 784 мың басқа, ет өндіру 63,7 мың тоннаға, сүт өндірісі 275,2 мың тоннаға жетті.

Азық-түлік қауіпсіздігінің 2024–2028 жылдарға арналған жол картасын жүзеге асырудың және ішкі нарықтағы жергілікті өнімнің үлесін арттырудың маңыздылығы атап өтілді. Жергілікті атқарушы органдарға шаруаларды қолдауды күшейту, ауылдың инфрақұрылымын жаңғырту, әлеуметтік маңызы бар тауарлардың тұрақты жеткізілуін қамтамасыз ету тапсырылды. Жобаларды жүзеге асыру ауыл шаруашылығы базасын нығайтып, өңірлік экономиканың тұрақтылығын арттырады.